Actieonderzoek: onderzoek in en mét de praktijk

Onlangs rondden meerdere Regioplan-collega’s de leergang Action Research meets Design Research af. Daarmee zijn ze nu als geen ander in staat om zogenoemd actieonderzoek uit te voeren. Wat is actieonderzoek eigenlijk? En: welke meerwaarde biedt deze praktijkgerichte onderzoeksmethode ten opzichte van traditioneel onderzoek?

Kennisvermeerdering: dat is het primaire doel van de ‘traditionele’ manier van onderzoek doen. De onderzoeker staat meer op afstand; hij observeert, interpreteert, en formuleert op basis daarvan conclusies.

Actieonderzoek: beter inzicht

Bij actieonderzoek kiest de onderzoeker er bewust voor om niet alleen te observeren en te interpreteren, maar neemt hij of zij zelf deel aan het onderzoeksproces. Onderzoeker en onderzochte werken nauw met elkaar samen, waarbij het de bedoeling is dat de inzichten van beide partijen hierdoor vergroot worden.

Naast het ontwikkelen van nieuwe kennis heeft actieonderzoek daarmee ook ten doel om tegelijkertijd de praktijk te verbeteren. Door in te grijpen in het proces en verandering teweeg te brengen, ontstaat een beter inzicht in de problematiek, zo is de gedachte.

Praktijk van binnenuit

Onderzoek kortom dat niet gaat óver de praktijk, maar dat plaatsvindt in en mét de praktijk. Tijdens de leergang aan de VU deden onze Regioplan-collega’s Gianni van den Braak, Noor Galesloot en Angelou Korstjens volop ervaring op met deze manier van onderzoek doen.

Het grote voordeel van actieonderzoek is vooral dat je als onderzoeker de praktijk veel beter van binnenuit leert kennen doordat je direct met de betrokkenen samenwerkt, vertelt Gianni. “Zoiets lukt je nooit als traditionele onderzoeker, omdat je daar toch vaak letterlijk van een afstand naar de praktijk kijkt. Een ander voordeel is de grote leercomponent van actieonderzoek. Alle betrokkenen die wat met het onderzoek moeten, leren al tijdens het proces.”

Nieuwe rol

De leergang viel uiteen in zes opleidingsdagen gedurende zeven maanden. Tijdens de cursus kwamen de deelnemers meerdere malen fysiek samen, vertelt Gianni. “We leerden niet alleen over het actieonderzoek zelf, maar bijvoorbeeld ook over onze nieuwe rol als actieonderzoeker. Hoe behoud je je onafhankelijkheid? En hoe ga je om met bestaande machtsverhoudingen binnen je onderzoek? Dat was heel interessant.”

Ruimte voor reflectie

Bovendien bood de cursus een uitgelezen mogelijkheid om te reflecteren op de eigen werkpraktijk, vervolgt Gianni. “Wie ben ik als onderzoeker? Verfrissend om eens vanuit een andere hoek naar je werk te kijken én een fijne afwisseling naast het gewone werk.”