Actieonderzoek UWV: handelingsperspectieven voor re-integratieprofessionals

Professionals kunnen bij de re-integratie van mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering hun aanpak nog meer afstemmen op het gedrag van deze mensen en de dynamiek waarin zij zich bevinden. Dat blijkt uit onderzoek dat we – samen met Centerdata en TU Delft en in opdracht van uitkeringsinstantie UWV – uitvoerden naar het gedrag van mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering bij re‑integratie en werk. Het onderzoek leidde tot vijf concrete handelingsperspectieven voor re-integratieprofessionals én tot de ontwikkeling van een handige kaartenset die het gesprek tussen professional en cliënt stroomlijnt.

Professionals van UWV en van re-integratiebedrijven proberen uitkeringsgerechtigden zo goed mogelijk op weg te helpen naar werk. Maar: het gedrag van mensen is complex, vaak onoverzichtelijk en veranderlijk.

Op verzoek van de uitkeringsinstantie keken we daarom in dit onderzoek naar hoe het gedrag van uitkeringsgerechtigden beschreven kan worden en welke factoren en dynamieken het gedrag beïnvloeden. Ook brachten we in kaart welke handelingsperspectieven professionalsgeboden zouden kunnen worden om te komen tot effectieve(re) re-integratie.

Adaptieve cyclus

De eerste fase van het onderzoek omvatte een uitgebreide literatuurstudie en zestig diepte-interviews met uitkeringsgerechtigden. Ook observeerden we twaalf gesprekken tussen uitkeringsgerechtigden en hun professionals (inclusief een nagesprek met de professional) en een aantal praktijkateliers.

De situatie waarin uitkeringsgerechtigden zich bevinden is dynamisch. Dit leidt ertoe dat uitkeringsgerechtigden zich in een continue adaptieve cyclus aanpassen. Het onderzoek liet onder meer zien dat deze adaptieve cyclus bestaat uit vier stadia: een situatie van evenwicht kan gevolgd worden door een verstoring, waarna een heroriëntatie moet plaatsvinden die leidt tot groei (naar een nieuw evenwicht). Zonder oog voor deze cyclus kan een re‑integratieaanpak te weinig aandacht hebben voor de dynamiek waar mensen zich in bevinden; een dynamiek die re‑integratie zowel kan belemmeren als versnellen.

Vijf handelingsperspectieven

Professionals kunnen bij de re-integratie van arbeidsbeperkten hun aanpak kortom nog meer afstemmen op het gedrag van deze mensen en de dynamiek waarin zij zich bevinden. In de tweede fase van het onderzoek formuleerden we daarom, aan de hand van deze inzichten uit de eerste fase, vijf concrete handelingsperspectieven. Die helpen de professional om sneller tot de kern van het probleem komen als een uitkeringsgerechtigde vast lijkt te zitten in het re-integratieproces.

Kaartenset als interventie

Ook ontwikkelden de onderzoekers een nieuwe interventie, in de vorm van een kaartenset die professionals voorafgaand aan het gesprek naar de cliënt kunnen sturen. Die kaarten bevatten een aantal vragen voor cliënten over hun situatie en over hun wensen. Het idee daarachter is dat cliënten al vóór het daadwerkelijke gesprek nadenken over wat ze precies willen, zodat ze ook echt ‘eigenaar’ worden van dat gesprek. Tegelijkertijd helpt de kaartenset de professional om in het gesprek systematisch alle voor re-integratie belangrijke onderwerpen te bespreken.

Uit een eerste pilot blijkt inderdaad dat de kaartenset de kwaliteit van het gesprek tussen cliënt en professional ten goede komt, en dat de kans op een succesvolle, gezamenlijke uitkomst aanzienlijk groter wordt.

Meer weten?

Lees dan het uitgebreide eindrapport. Of neem contact op met Yannick Bleeker.