De aanpak van femicide vraagt een scherpe focus op de daders
25-11-2021Er is veel te doen over femicide de laatste tijd. Daarbij speelt steeds de volgende definitie een rol: vrouwen worden vermoord omdat ze vrouw zijn. Maar die definitie is onduidelijk. Wat betekent ‘omdat ze vrouw zijn’ precies? En begrijpen we voldoende van de mechanismen die daar onder liggen? In dit artikel doen we een poging voor verdieping.
Vrouwen worden veel vaker slachtoffer van structureel geweld, ze worden veel vaker slachtoffer van (ex-)partnergeweld, en dat (ex-)partnergeweld leidt veel vaker tot moord op vrouwen. Het CBS schreef bij de presentatie van de meest recente moordcijfers: “Bij bijna 6 op de 10 vrouwen die in deze periode werden vermoord, was de vermoedelijke dader de partner of ex-partner. Huiselijke omstandigheden, zoals een echtelijke ruzie, waren het meest voorkomende motief. Vrouwen werden veelal in hun eigen woning met een steekwapen, door mishandeling of door wurging omgebracht.” De daders van dit geweld tegen vrouwen zijn meestal mannen.
De cruciale vraag is: waarom? ‘Dat ze vrouw zijn’ is daarop een veel te algemeen antwoord. Het waarom moet gezocht worden in hoe we als samenleving man- en vrouwzijn definiëren; wat we als gevolg daarvan van mannen en vrouwen verwachten; hoe we jongens en meisjes vanuit die verwachting opvoeden; en hoe we van daaruit niet adequaat handelen op signalen die wijzen op een risico op femicide. Oftewel: de oorzaak van femicide ligt in gender en in het onvoldoende gendersensitief zijn van de aanpak.
| Het is belangrijk om hier gender duidelijk te onderscheiden van sekse. Sekse duidt op de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Gender betreft de rollen en verwachtingen die we als maatschappij aan die seksen koppelen: we verwachten andere dingen van mannen dan van vrouwen, en vanuit dat gender-denken hebben we ook moeite met alles wat niet in die tweedeling past: LHBTIQ. |
De relatie tussen gender en geweld tegen vrouwen hebben we elders uitgewerkt en is hier na te lezen.
Bij de aanpak van femicide is het belangrijk om niet alleen naar de slachtoffers te kijken, maar ook naar de daders. Wat maakt dat deze mannen vrouwen vermoorden? De aanname vanuit het genderperspectief is dat zij zijn gesocialiseerd in de overtuiging dat hun mannelijkheid samenhangt met macht en controle, ook in relaties. Als een relatie dan wordt verbroken of de partner zich in de relatie niet gedraagt zoals verwacht, leidt dat tot ervaren verlies van status, en geweld wordt gebruikt als middel om de controle terug te nemen. Die socialisatie maakt deze mannen natuurlijk niet onschuldig of onverantwoordelijk. Want waarom grijpt de ene man wel naar geweld in dit soort situaties, en de andere niet? Hoe hangt gender samen met omgevingsfactoren en individuele factoren? Hoe ontwikkelt zich vanuit die cocktail de moord op een vrouw? Hoe kunnen we die ontwikkeling tijdig signaleren en de moord voorkomen?De relatie tussen gender en geweld tegen vrouwen hebben we elders uitgewerkt en is hier na te lezen.
Om femicide beter te begrijpen als fenomeen en om er een passende aanpak op te ontwikkelen is het belangrijk dat we kennis over daders veel beter benutten in de aanpak. Hoe kunnen we naast sneller ingrijpen als vrouwen hulp vragen beter handelen op de signalen die daders afgeven? Wat zijn dan effectieve interventies? Waar liggen die nog meer, dan alleen bij de politie waar nu vooral in de aanpak van stalking naar gekeken wordt? Dus wel aandacht voor de daders; maar niet als de sympathieke man van wie nooit gedacht was dat hij zoiets zou of kon doen. Aandacht voor de daders als individu, als lid van een sociaal systeem en als lid van een maatschappij. Een maatschappij waarin vrouwen het onveiligst zijn in hun meest intieme relaties.
Meer weten?
Neem contact op met Katrien.