Drie lessen over het verminderen van werkloosheid onder vijftigplussers

De rijksoverheid heeft in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de arbeidsmarktpositie van ouderen. Wat heeft dit opgeleverd? Drie lessen uit ons evaluatieonderzoek.

Werkloosheid onder ouderen: een taai probleem

Wanneer vijftigplussers hun baan verliezen, hebben zij vaak moeite om weer aan het werk te komen. Ze blijven dan ook langer werkloos dan jongere werkzoekenden. Na de economische crisis van 2008 steeg de werkloosheid voor alle leeftijdsgroepen, maar het herstel kwam voor ouderen later dan voor jongeren, en was minder sterk. Er kunnen meerdere factoren aangewezen worden voor hun zwakke arbeidsmarktpositie, waaronder negatieve beeldvorming onder werkgevers, hogere loonkosten, verminderde wendbaarheid en een gebrek aan zoekvaardigheden.

Het Actieplan ‘Perspectief voor vijftigplussers’

In 2016 heeft het ministerie van SZW het actieplan ‘Perspectief voor vijftigplussers’ gelanceerd. De kern van de aanpak is om vijftigplussers te ondersteunen bij het vinden van een nieuwe baan, werknemers wendbaarder te maken op de arbeidsmarkt en werkgevers minder terughoudend te laten zijn bij het aannemen van vijftigplussers. Hiertoe bestaat het actieplan uit verschillende onderdelen die zich deels richten op het ondersteunen van de doelgroep ouderen en deels op het stimuleren van werkgevers om ouderen aan te nemen. Op verzoek van het ministerie van SZW hebben wij het actieplan geëvalueerd. Ons eindrapport is op 29 september 2020 aangeboden aan de Tweede Kamer, en biedt een overzicht van de ontplooide activiteiten en de effecten die daarmee zijn bereikt. Wat leren we hieruit? Hieronder zetten we drie lessen uit het rapport op een rij.

1. Een ontwikkeladvies maakt ouderen wendbaarder en bevordert een positieve houding

Oudere werkenden (en hun leidinggevenden) konden vanuit het Actieplan een traject volgen bij een loopbaanadviseur, om hun loopbaanbewustzijn en wendbaarheid te bevorderen. Veel ouderen hebben gebruik gemaakt van het ontwikkeladvies. De deelnemers oordelen hier positief over, en het traject zorgt bij hen voor een positievere houding, zelfkennis en zelfvertrouwen. Ook zijn ze meer gaan nadenken over hun loopbaan. Deze lessen zijn momenteel zeer actueel, nu het Rijk vanuit het programma NL Leert ontwikkeladviezen aanbiedt voor werkenden om zich te (her)oriënteren op hun arbeidsmarktpositie tijdens en na de coronacrisis.

2. De huidige financiële instrumenten prikkelen werkgevers niet om ouderen aan te nemen

Het loonkostenvoordeel en de no-riskpolis zijn financiële instrumenten die beogen werkgevers te prikkelen om oudere werkzoekenden in dienst te nemen. Ons onderzoek laat zien dat de no-riskpolis zeer beperkt gebruikt wordt. Het loonkostenvoordeel wordt vaker ingezet, maar werkgevers zien dit eerder als ‘leuke bijkomstigheid’ dan dat het een doorslaggevende reden is voor aanname van een oudere werkzoekende. De minister heeft aangekondigd vervolgonderzoek te gaan doen naar de situaties waarin deze financiële instrumenten wel kunnen bijdragen.

3. Oudere WW’ers zijn gebaat bij extra intensieve dienstverlening

Dankzij het Actieplan hebben oudere WW’ers vaker intensieve persoonlijke ondersteuning ontvangen van UWV bij het vinden van werk. De oudere WW’ers zijn hier positief over. De meerwaarde ligt vooral in het ontwikkelen van hun zoekvaardigheden en hun oriëntatie op kansrijk werk. Wel zou UWV in hun ogen meer aandacht mogen besteden aan de bemiddeling naar werk. Toekomstig onderzoek zal nog uitwijzen wat de netto-effectiviteit is van de intensieve dienstverlening ten opzichte van de reguliere online dienstverlening van UWV.

En nu?

De huidige coronacrisis zorgt voor snel stijgende werkloosheid. Vooralsnog worden echter vooral jongeren geraakt, en zien we opvallend genoeg dat de werkloosheid onder 55-plussers ten opzichte van vorig jaar juist is gedaald. De minister heeft echter aangekondigd de ontwikkeling van de werkloosheid onder ouderen zorgvuldig te blijven monitoren, en een aantal maatregelen uit het Actieplan te continueren.

Meer informatie?

Voor meer informatie over dit onderzoek, of ander onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van ouderen, neem contact op met Adriaan.