Evaluatie pilot multidisciplinaire advisering slachtofferschap mensenhandel

Om de erkenning van slachtofferschap van mensenhandel meer los te koppelen van het strafproces is gedurende 2018 en 2019 een pilot uitgevoerd. Hierbij brengt een onafhankelijke commissie een deskundigenbericht uit over de aannemelijkheid van slachtofferschap van mensenhandel.

Mensenrechten van slachtoffers van mensenhandel centraal

In Nederland is de erkenning van slachtofferschap in sterke mate verbonden met het strafproces; als geen sprake is van vervolging (en veroordeling) van de dader worden mogelijke slachtoffers niet erkend als slachtoffers. Dit kan er toe leiden dat slachtoffers geen toegang krijgen tot gespecialiseerde ondersteuning en voorzieningen. Om de bescherming van slachtoffers meer centraal te stellen is in januari 2018 een pilot gestart waarbij een onafhankelijke multidisciplinaire commissie een deskundigenbericht uitbrengt over de aannemelijkheid van slachtofferschap. Gedurende de periode januari 2018 en april 2019 hebben we de pilot gevolgd en de ervaringen en opbrengsten in kaart gebracht. Dit deden we onder andere door documentstudies, dossieronderzoek en interviews met de commissieleden en medewerkers van het Schadefonds Geweldsmisdrijven, advocaten, hulpverleningsorganisaties en de IND.

Aannemelijk maken van slachtofferschap?

De meeste aanvragen die de commissie heeft behandeld zijn afkomstig van buitenlandse slachtoffers van mensenhandel. Bij circa driekwart van de uitgebrachte adviezen kon de Commissie slachtofferschap aannemelijk maken. Door vanuit verschillende expertises naar de aanvragen te kijken en gebruik te maken van verschillende informatiebronnen heeft de commissie voldoende aanknopingspunten gevonden om slachtofferschap aannemelijk te maken. In de Commissie is veel kennis bijeengebracht over het duiden van signalen van mensenhandel bij niet-evidente casussen.

Meerwaarde van de uitgebrachte adviezen

Positieve deskundigenberichten zijn met name ingezet in het kader van verblijfsrechtelijke procedures voor buitenlandse slachtoffers van mensenhandel. Naast het inzetten van het deskundigenbericht in verblijfsrechtelijke procedures, is ook sprake van meerwaarde op immaterieel vlak, in de vorm van erkenning van hun slachtofferschap. Dit kan bijdragen aan het verwerkingsproces.

Nederlandse slachtoffers hebben nauwelijks gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een aanvraag in te dienen. Voor hen is de meerwaarde van een positief deskundigenbericht minder evident omdat rechtmatig verblijf niet in het geding is. De pilot heeft hierdoor een nauwere focus gekregen dan aanvankelijk bedoeld.

We hebben de procesevaluatie uitgevoerd in opdracht van het WODC en het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Lees meer over de aanpak en resultaten in het onderzoeksrapport. Meer informatie? Neem contact op met Jeanine.