"Het onderwerp mentale vitaliteit lééft"

Onlangs evalueerde Regioplan de voucherregeling die ZonMw tijdens de coronacrisis in het leven riep om de mentale vitaliteit van werkenden te bevorderen. De regeling was overwegend succesvol, maar: het bereik kan beter, vertelt onderzoeker Anca Vadanescu. “Juist op deze krappe arbeidsmarkt is het belangrijk om te blijven investeren in de mentale vitaliteit van werkenden.”

Een toegenomen ervaren werkdruk en een verhoogd risico op mentale klachten: de coronacrisis had een aanzienlijke impact op de mentale gezondheid van werkende mensen. Dat gold zeker in bepaalde sectoren waarin een extra beroep werd gedaan op werknemers (zoals de zorg en het onderwijs). Ook de overgang naar nieuwe werkmethoden (zoals meer thuiswerken of hybride werken) vormde voor veel werkenden een uitdaging.

Kennisvoucherregeling

Om hier iets aan te doen, ontwikkelde ZonMw (op verzoek van de ministeries van SZW en VWS) een subsidieprogramma, gericht op de mentale vitaliteit van werkenden. In het kader van deze kennisvoucherregeling konden arbeidsmarkt- en opleidingsfondsen, brancheorganisaties, organisaties voor zelfstandigen en werkgever- en werknemersorganisaties geaccrediteerde professionals inhuren om de mentale vitaliteit van werknemers te bevorderen, vertelt onderzoeker Anca Vadanescu. “Om lering te trekken uit dit programma, deden wij op verzoek van ZonMw onderzoek naar de verstrekte vouchers. Hoeveel en welke werkenden maakten gebruik van de regeling? Welke effecten ervaren werkenden na het volgen van een traject? Hoe tevreden waren ze met de trajecten? En: welke leer- en verbeterpunten heeft het traject opgeleverd?”

Voor het onderzoek werd onder meer een programmatheorie ontwikkeld die de beoogde werking van de subsidieregeling in kaart brengt. Ook werd een online vragenlijst verspreid onder deelnemers aan de voucherregeling (die in totaal door 131 deelnemers werd ingevuld) én werden er acht casestudies uitgevoerd op toegekende subsidies.

Algehele tevredenheid onder deelnemers

Onder de deelnemers heerst algehele tevredenheid over de voucherregeling, vertelt Anca. “Van de ondervraagde deelnemers is 56 procent tevreden, 39 procent is zelfs zeer tevreden. Ook is 96 procent van de deelnemers positief over de begeleiding van de professional. Verder geven de deelnemers over het algemeen de voorkeur aan een online traject boven een fysiek of hybride traject, met name vanwege het gemak; deelnemers konden eenvoudiger deelnemen vanaf verschillende locaties, wat tijd bespaarde en hen de flexibiliteit bood om op geschikte momenten deel te nemen. Verder spraken veel deelnemers hun waardering uit voor het geboden maatwerk, de flexibiliteit én het feit dat de coachingstrajecten gratis toegankelijk waren.”

Ná het traject rapporteerden deelnemers goeddeels positieve effecten, schetst Anca. “Zo gaf 77 procent van de deelnemers aan zich geestelijk fitter te voelen, terwijl 68 procent een grotere weerbaarheid bij tegenslagen rapporteerde. Ook geven veel deelnemers aan over meer veerkracht en mentale energie te beschikken.”

Goed gevoel bij coaches en werkgevers

Verder kijken ook de ondervraagde coaches volgens Anca over het algemeen met een goed gevoel terug op de door hen verzorgde coachingstrajecten. “Als pluspunten noemen ze het laagdrempelige karakter en de mogelijkheden tot fysieke interactie. De online sessies werden gezien als minder impactvol. Ook vormden vertragingen en tijdsdruk obstakels voor een optimaal resultaat.”

In het kader van het onderzoek werden ook werkgevers ondervraagd, vertelt Anca. “Werkgevers waren niet altijd op de hoogte van het feit dat hun werknemers deelnamen aan een coachingstraject. Maar de ondervraagde werkgevers die wél op de hoogte waren, zijn positief over de aangeboden trajecten; zeker als er intern niet veel budget was voor begeleiding van werknemers. Over het algemeen hadden werkgevers naar eigen zeggen overigens beperkt zicht op de ervaren effecten.”

Verbeterpunten

Al met al was de subsidieregeling overwegend succesvol, vat Anca samen. “De doelen – waaronder het ondersteunen van mentaal belaste werkenden en het bevorderen van vitaliteit bij thuiswerkenden – zijn grotendeels behaald. Daarmee is het waarschijnlijk dat de subsidieregeling een bijdrage heeft geleverd aan de duurzame inzetbaarheid van werkenden. Aandachtspunten voor toekomstige subsidieregelingen en trajecten zijn er tegelijkertijd óók. Zo liet het bereik onder organisaties te wensen over; ondanks dat het proces om subsidie aan te vragen als laagdrempelig werd ervaren, hebben slechts enkele organisaties een aanvraag ingediend. Het is daarom aan te raden om subsidieregelingen actiever te promoten bij potentiële aanvragers en andere geïnteresseerden die zich inzetten voor de mentale vitaliteit van werkenden. Ook het beperkte bereik onder deelnemers is een aandachtspunt. En ten slotte valt op dat werkgevers beperkt inzicht hebben in de merkbare effecten van de aangeboden trajecten voor hun werknemers. Bovendien hebben slechts weinig werkgevers deelgenomen aan dit onderzoek. We raden dan ook aan om ook werkgevers actiever te betrekken bij toekomstige initiatieven om de mentale vitaliteit te vergroten.”

Drukbezochte slotconferentie

De slotconferentie die ZonMw en Regioplan onlangs organiseerden, werd opvallend druk bezocht. Het onderwerp mentale vitaliteit lééft, merkt Anca. “Zeker in deze tijden van arbeidsmarktkrapte en toenemende werkstress – TNO verwacht dat het aantal mensen met stressklachten alleen maar zal toenemen – is het goed dat er initiatieven als de voucherregeling zijn. En voor werkgevers is het sowieso belangrijk om te blijven investeren in de mentale vitaliteit van werkenden – juist op deze krappe arbeidsmarkt.”

Meer weten?

Lees dan ons eindrapport. Of neem contact op met Anca.