Oplossingen voor het lerarentekort

Vorige week was de landelijke staking in het onderwijs. Op vele plaatsen in het land waren demonstraties voor meer investeringen in het onderwijs om het tekort aan leraren tegen te gaan. Of er op korte termijn meer investeringen zijn te verwachten, die bovendien direct effect hebben op het lerarentekort, is de vraag. Het is dan ook van belang na te gaan wat scholen zelf nog kunnen doen. Om over die vraag na te denken, organiseerden wij een bijeenkomst voor schoolbestuurders, schoolleiders en HR-medewerkers van scholen in het primair onderwijs.

De deelnemers aan de bijeenkomst kwamen uit gemeenten rondom Amsterdam. In de G4 is het lerarentekort het hardst toegeslagen. De maatregelen die deze gemeenten (gaan) nemen, hebben ook effect op de omliggende gemeenten. Uit ons onderzoek naar de Amsterdamse woningmarkt en het lerarentekort blijkt namelijk dat een deel van de leerkrachten die werkzaam zijn in Amsterdam, in de omliggende gemeenten wonen. Met een grote-stedenbonus, zoals voorgesteld in het recente noodplan van Amsterdam, gaat de G4 de concurrentie aan met scholen in de omliggende gemeenten.

Tijdens de bijeenkomst werden de volgende oplossingen genoemd:

Belangrijkste oplossing: werk in teams

De oplossing met de meeste potentie voor de korte termijn lijkt het creëren van (zelfsturende) teams, waarin leerkrachten en onderwijsassistenten verantwoordelijk zijn voor, en ook lesgeven aan, meerdere groepen leerlingen. Ziekteverzuim kan makkelijker worden opgevangen binnen het team, het biedt onderwijspersoneel mogelijkheden zich te specialiseren (bv. in taal- of rekenlessen) en ook startende collega’s kunnen zo meters maken op hetgeen ze al goed kennen en kunnen. Het vraagt wel van leerkrachten dat ze hun “eigen klasje” opgeven en samen de verantwoordelijkheid nemen voor een grotere groep. Een aantal aanwezigen gaven aan dat dit in het begin voor veel leerkrachten wennen was, maar dat de meesten nu niet anders meer willen.

Aantrekken van een ander type leerkrachten

Het aantrekken van zij-instromers. Door een andere visie op onderwijs, kan de school ook een aantrekkelijke werkgever zijn voor zij-instromers. De opleiding zou volgens deelnemers wel beter kunnen aansluiten op deze potentiële doelgroep, bijvoorbeeld door meer rekening te houden met al eerder verworven competenties. Daarnaast zouden zij-instromers niet gelijk de gehele verantwoordelijkheid voor een klas moeten dragen, maar voor een deel van de lessen (bijvoorbeeld alleen taal of rekenen) voor meerdere klassen. Zij-instromers kunnen in (zelfsturende) teams makkelijker een bijdrage leveren en begeleid worden.

Behoud van huidige leerkrachten

• Schoolleiders trainen in het vroeg kunnen herkennen van signalen van ziekte, om preventief verzuim te voorkomen.
• Bieden van goede begeleiding voor startende leerkrachten.
• Mogelijkheden tot ontwikkeling bieden voor leerkrachten. Bijvoorbeeld voor onderwijsassistenten mogelijk maken om via een EVC traject zich te laten omscholen tot leerkracht.
• Goed contact behouden met personeel dat uitstroomt uit het onderwijs en werkzaam is in een andere baan. Dit biedt perspectief op eventueel terugkeer in het onderwijs.
• Meer ervaren leerkrachten die overwegen om eerder te stoppen met werken, proberen in te zetten met een aanstelling als onderwijsassistent of invaller. De CAO biedt hiervoor ook mogelijkheden.

4-daagse schoolweek

Gedurende een afgebakende periode voor één groep leerlingen een 4-daagse schoolweek invoeren. Op deze manier blijft de kwaliteit van het onderwijs wel behouden en is voorspelbaar voor ouders wanneer hun kind wel of geen les krijgt. Voorwaarde is wel dat aan de 940 urennorm wordt voldaan.

Samenwerking vereist

Zoals in de sessie werd benadrukt, is het lerarentekort een veelkoppig monster dat niet zomaar door één partij is op te lossen. Meerdere deelnemers onderschreven het belang van samenwerking. Het gaat dan niet alleen om samenwerking binnen het team, maar juist ook met externe partijen, zoals andere onderwijsbesturen, de lerarenopleidingen en organisaties uit de wijk (bv. kinderopvang).

Ook meepraten?

Naar aanleiding van de bijeenkomst is een community in het leven geroepen. Hiermee bieden we bestuurders, schoolleiders en HR-medewerkers van scholen in het primair onderwijs die net buiten de G4 liggen een platform om onderling ideeën, kennis en ervaringen uit te wisselen over mogelijkheden om het lerarentekort tegen te gaan. Ook beleidsmedewerkers van deze gemeenten nodigen we van harte uit om aan te sluiten. Interesse? Stuur dan een mail aan Denise Bijman met uw functie en contactgegevens.