“Wat is goed en fout in een bepaalde situatie?”

Even voorstellen: Luna van Dijk (25). Vanuit haar achtergrond in sociologie en ethiek doet ze graag onderzoek naar maatschappelijke thema’s waarbij morele dilemma’s komen kijken.

Mensen en hoe ze met elkaar omgaan in groepsverband: het had altijd al Luna’s interesse. Een studie Sociologie lag dan ook voor de hand, vertelt ze. “Ik vond grote maatschappelijke structuren altijd al enorm interessant. De economie bijvoorbeeld, of het bankensysteem. Hoe zijn die ooit ontstaan? Tijdens mijn studie kwam ik er vervolgens achter dat met name de filosofische kant van sociologie me erg trok. Het werk van bijvoorbeeld Karl Marx en Max Weber sprak me erg aan: denkers op het snijvlak van sociologie en filosofie.”

Code zwart

Die meer filosofische kant kon Luna goed kwijt in haar vervolgmaster Applied Ethics, vertelt ze. “Deze richting bleek een mooie toevoeging op mijn studie Sociologie: meer de diepte in, met meer aandacht voor morele dilemma’s. Wat is goed en fout in een bepaalde situatie? Iedereen heeft daar weer andere opvattingen over.”

“Een mooi recent voorbeeld is de dreiging van ‘code zwart’ in de ziekenhuizen tijdens corona. Als het aantal IC-plekken beperkt is, wie geef je dan in het uiterste geval voorrang? En waarom? Binnen Applied Ethics leer je om in dit soort situaties álle argumenten mee te nemen, zodat je kunt komen tot een goed onderbouwde afweging.”

Eeuwigdurende grafrust

Bij Regioplan maakt Luna sinds begin dit jaar deel uit van het team Werk, Participatie & Sociale Zekerheid. Een van de eerste onderzoeken waar ze momenteel bij betrokken is, is dat naar de zogenoemde eeuwigdurende grafrust, vertelt ze. “De islam schrijft voor dat overledenen onder ‘eeuwigdurende grafrust’ begraven moeten worden. Dat voorschrift verhoudt zich slecht tot de Nederlandse praktijk, waarbij de meeste graven na een bepaald aantal jaren geruimd worden.”

“Op dit moment kun je slechts op een beperkt aantal plekken in Nederland de garantie van eeuwigdurende grafrust krijgen. Veel Nederlandse moslims kiezen er daarom voor om in bijvoorbeeld Marokko of Turkije begraven te worden, waar die eeuwigdurende grafrust wél gegarandeerd is.”

Ethische vragen

Tijdens de coronacrisis kwam het vliegverkeer echter stil te liggen en konden overleden Nederlandse moslims niet elders worden begraven, vertelt Luna. “Dat riep allerlei ethische en praktische vragen op. Sowieso bestaat er nog geen wetgeving op dit vlak. In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken doen we daarom nu onderzoek: waaruit bestaat de vraag naar eeuwigdurende grafrust precies? Hoe groot is die vraag überhaupt? En wat zou er eventueel in de wet veranderd moeten worden om dit ook in Nederland mogelijk te maken? Deze en andere vragen komen in ons onderzoek aan bod. Daarnaast brengen we in kaart hoe andere landen hiermee omgaan.”

Ethische bril

Al met al een enorm interessant thema, vindt Luna. “Ook bij een bijzonder onderwerp als dit komen morele dilemma’s kijken. Ga je er als overheid voor zorgen dat iedereen begraven kan worden op de manier die hij of zij wenst? Of accepteer je een bepaalde ongelijkheid hierin? Enorm leuk om door een ethische bril naar zo’n onderwerp te kijken.”

Het is ook een goed voorbeeld van maatschappelijk betrokken onderzoek, vindt Luna. “Als beleidsonderzoeker bij Regioplan doe je onderzoek dat echt een verschil kan maken voor mensen in de samenleving. Wat dat betreft zit ik hier uitstekend op mijn plek.”