Onderzoek naar een ijkpunt voor het sociaal minimum in Caribisch Nederland

Het sociaal minimum is het bedrag dat minimaal nodig is om van te leven. Caribisch Nederland, de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba, kent geen vastgesteld ijkpunt hiervoor. Wij hebben onderzocht hoe hoog de levenskosten zijn en hoeveel huishoudens een hoog genoeg inkomen hebben. Op basis van deze vaststelling kan de overheid een sociaal minimum bepalen.

Mandje met noodzakelijke uitgaven
De kosten van levensonderhoud zijn in kaart gebracht aan de hand van een ‘mandje’ met noodzakelijke en onvermijdbare uitgaven. De uitgaven in dit mandje bestaan uit vaste lasten (o.a. huur, elektriciteit), uitgaven waarvoor maandelijks geld moet worden gespaard/gereserveerd (o.a. kleding, huishoudelijke apparaten), huishoudelijke uitgaven (o.a. boodschappen) en uitgaven aan sociale participatie. Luxe-uitgaven (denk aan sieraden, designerkleding, sigaretten, alcoholische drank, enz.) zijn niet in het mandje opgenomen.

Budgetten voor levensonderhoud
Per eiland is voor verschillende typen huishoudens (o.a. alleenstaande, paar/gehuwd, paar met kinderen) een inschatting gemaakt van het budget dat maandelijks gemiddeld nodig is. Omdat de daadwerkelijke uitgaven van huishoudens sterk uiteenlopen hebben we een bandbreedte vastgesteld. De ondergrens van deze bandbreedte kwam uit op 75 procent van de gemiddelde kosten.

Inkomen vier op de tien huishoudens ontoereikend voor levensonderhoud
Uit het onderzoek blijkt dat 40 procent van de huishoudens een (bij het CBS geregistreerd) inkomen heeft dat lager is dan voor de gemiddelde kosten van levensonderhoud nodig is. Ongeveer een op de drie huishoudens heeft een besteedbaar inkomen dat zelfs op of onder de ondergrens ligt (75 procent van de gemiddelde kosten). Niet bij het CBS geregistreerde inkomens, bijvoorbeeld verkregen in het informele circuit, zijn in deze cijfers niet meegenomen.

Strategieën om rond te komen
In de praktijk weten arme huishoudens vaak manieren te vinden om toch de eindjes aan elkaar te knopen. Volgens experts verdienen mensen met een laag inkomen regelmatig bij. Naast hun primaire baan hebben ze een (al dan niet informele) ‘side job’, bijvoorbeeld in de avonduren of in het weekend. Daarnaast wordt er bespaard op (noodzakelijke) uitgaven. Vaak benoemde besparingsstrategieën zijn: bij elkaar inwonen om woonlasten te besparen, het uitstellen van of niet betalen van rekeningen, het aangaan van schulden, onderhouden worden door derden (o.a. familie/vrienden), het aanschaffen van producten van onvoldoende kwaliteit en het aanhouden van een eenzijdig voedingspatroon.

Vervolgtraject
Deze conclusies zijn gebaseerd op veldwerk (o.a. enquêtes onder inwoners, expertinterviews/bijeenkomsten en observaties) en inkomensgegevens van het CBS. De onderzoeksresultaten kunnen dienen als ijkpunt voor een sociaal minimum per eiland. De uiteindelijke vaststelling van het sociaal minimum en het bijbehorende vervolgtraject vallen buiten de scope van dit onderzoek en zijn een politieke overweging. Lees ook de kabinetsreactie op het onderzoek, waarin een vervolgtraject is opgenomen.

Meer weten?
Lees het rapport, de samenvatting of bekijk de infographic: